Gezelschapsspelen

Gezelschapsspelen, gezelschapspellen, gezelschapsspelletjes, gezelschapspelen, gezelschapsspellen of gezelschapspelletjes?
Wat is de juiste schrijfwijze?

We starten met het enkelvoud. Is het gezelschapsspel of gezelschapspel? Dient er gebruik gemaakt te worden van de tussen -s of niet?

Gezelschapspel of gezelschapsspel?

Volgens Wikipedia kent de Nederlandse taal voor de tussen-s twee hoofdregels:

1. Schrijf een tussen-s als het eerste deel als afzonderlijk woord niet op een sisklank eindigt en het tweede deel niet met een sisklank begint, maar tussen de twee delen wel een s wordt gehoord:
bakkersroom, moederskindje, meningsverschil, stadsdeel, verlovingstijd.

2. Schrijf in samenstellingen waarvan het tweede deel met een sisklank begint, een tussen-s als de aanwezigheid van de tussenklank blijkt uit een samentrekking:
- adventsstuk want advents- of kerststuk,
- meisjesstemmen want meisjes- en vrouwenstemmen,
- liefdesscène want liefdes- en sterfscène,
- rijkeluiszoontje want rijkeluiskind of -zoontje.

Deze regels voor de s in samenstellingen geven slechts in een beperkt aantal gevallen uitsluitsel. Er zijn talrijke samenstellingen waarin sommige taalgebruikers wel een 's' uitspreken en andere niet. Op grond van uitspraakvariatie behouden vele woorden twee gelijkwaardige spellingen: dood(s)kist, drug(s)beleid, handel(s)maatschappij, inkoop(s)prijs, spelling(s)commissie, tijd(s)verschil, voorbehoed(s)middel, wet(s)tekst.

Aangezien gezelschapsdame ook met een tussen-s wordt geschreven, kunnen we dus concluderen dat gezelschapsspel met 2 s'en de juiste term is.

Gezelschapsspelen of gezelschapsspellen?

Het enkelvoud is dus duidelijk, maar wat doen we in het meervoud? Zijn het nu gezelschapsspellen of gezelschapsspelen? 1 of 2 l'en?

Op de vraag 'Verkoopt men in een speelgoedwinkel gezelschapsspellen of gezelschapsspelen?, kregen we volgend antwoord van de taaltelefoon: gezelschapsspellen.

Spel wordt in het meervoud spellen als u het hebt over de benodigdheden zoals u die in de winkel kunt kopen: "Ik heb twee kaartspellen nodig om je die truc te kunnen tonen." Ook als het gaat om een partij van een bepaald spel, is spellen de meervoudsvorm: "Na zes spellen schaak kon hij niet meer helder denken."

In de andere betekenissen heeft spel de meervoudsvorm spelen. We zeggen bijvoorbeeld: 'Hou je van gezelschapsspelen, of meer van balspelen?' omdat we het over het soort van spel hebben. Om dezelfde reden spreken we over de Olympische Spelen en noemen we Middelnederlandse toneelspelen uit de 14e eeuw abele spelen.

Het lijkt tamelijk eenvoudig: spellen voor de voorwerpsnaam en om naar een partij te verwijzen, spelen in de overige betekenissen. Toch zijn er contexten waarin het niet helemaal duidelijk is welke betekenis bedoeld is. Als u een ontwijkstrategie nodig hebt, gebruik dan gezelschapsspelletjes. Dat is altijd juist.

Beide zijn dus mogelijk, toch nog even een officiële instantie raadplegen. De Nederlandse Taalunie geeft volgende uitleg:
Spel wordt in het meervoud spellen als het woord als voorwerpsnaam gebruikt wordt of als het naar een partij van een spel verwijst; in de overige betekenissen is het meervoud spelen.

Toelichting
Het meervoud van spel is spellen als het gaat om de benodigdheden voor een spel (voorwerpsnaam):
- Bij Spelmagazijn kan je deze gezelschapsspellen online kopen.
- Oma en opa hebben altijd een paar spellen in huis, voor de kleinkinderen.

Ook als het gaat om een partij van een bepaald spel, is spellen de meervoudsvorm:
- Pas na zes spellen Rummikub gaf hij zich gewonnen.
- Ik heb twee spellen domino van hem verloren.

In de andere betekenissen heeft het woord spel de meervoudsvorm spelen. Vaak verwijst het dan naar het soort van spel:
- Hou je van gezelschapsspelen, of meer van solitaire spelen?
- Het is nog niet zeker of ze deelneemt aan de Olympische Spelen.
- Hij is geweldig goed in het oplossen van denkspelen.

In één context kunnen dus de twee meervoudsvormen naast elkaar voorkomen:
- Hou je van gezelschapsspelen? Nee, ik heb hier wel enkele spellen liggen, maar ik speel er eigenlijk nooit mee.

Het verkleinwoord van zowel spellen als spelen is spelletjes:
- Hou je van gezelschapsspelletjes? Nee, ik heb hier wel enkele spelletjes liggen, maar ik speel er eigenlijk nooit mee.

Samengevat:

Bij Spelmagazijn verkopen we dus gezelschapsspellen voor al wie van gezelschapsspelen houdt.

Bronnen: Wikipedia, Taaltelefoon, Nederlandse Taalunie